Maarten Diepenbroek

Lutherse Kerk, Woerden

​

​

Vuur is een ambivalent symbool. Vuur geeft licht en warmte, maar is tegelijkertijd verterend. Deze ambivalentie van vuur gaat parallel aan het oude besef van de ambivalentie van het heilige, dat tegelijkertijd helend en vernietigend is.[1]

​

In de iconografie wordt het laatste oordeel vaak verbeeld als een hellevuur. De verdoemden ondergaan hun straf in het vuur. Een afschrikwekkend beeld. Tegelijkertijd is het vuur reinigend en louterend. In het vuur wordt erts tot zilver gesmolten (Psalm 66, 10). 

​

De bijbel maakt overigens wel een knipoog naar het vuur en relativeert de macht ervan. Het boek Daniël vertelt hoe de drie Israëlische mannen aan het Babylonische hof trouwen blijven aan de God van Israël. Omdat ze weigeren te knielen voor het beeld van de koning, worden ze in de vuuroven geworpen. In de vuuroven wandelen de drie rustig en onaangetast rond en zingen er de lof Gods. (Daniël 3). Een loflied op de schepping in al haar gedaantes. Alle elementen uit de schepping worden geroepen om de Eeuwige te zegenen. De Eeuwige bevrijdt ons uit de laaiende vlammen en gaat voor ons door het vuur.[2]

​

Een ander fascinerend verhaal is dat van de verschijning van de Eeuwige aan Mozes. Exodus vertelt hoe een engel van de Heer aan Mozes verschijnt in de gedaante van een brandende braamstruik (Exodus 3,3).  De braamstruik (de Naardense Bijbel spreekt van ‘Sinaïdoorn’) gloeit in het vuur, maar wordt niet verteerd. De Eeuwige is een vuur dat eeuwig brandt, maar niet verteert.

​

Tegenwoordig lijden veel mensen aan een burn-out of kennen de verschijnselen ervan. Gedreven en gepassioneerde mensen schijnen extra gevoelig te zijn voor een burn-out. Wat we willen is een duurzame energie. Vuur dat ons in beweging brengt, maar het is niet de bedoeling dat het ons uitput en dat we op den duur opgebrand raken. Enthousiasme en begeestering kunnen zomaar omslaan en koudheid en onverschilligheid.

​

Ik zou best ‘in vuur en vlam’ willen staan, maar dan zoals de doornstruik uit Exodus 3 of als de drie mannen in de vuuroven uit het boek Daniël. Want wat heb je eraan als je vandaag in vuur en vlam staat, maar morgen opgebrand bent? Wat we nodig hebben is een vuur dat niet verteert of opbrandt, maar duurzame energie geeft. Zou de Eeuwige zo’n vuur voor ons kunnen zijn?

 

[1] Marcel Barnard, Paul Post, Ritueel bestek, Antropologische kernwoorden van de liturgie, Zoetermeer (2001), p. 241.

[2] Zie voor een versie van dit lied: Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk, (Zoetermeer 2013), lied 154a en b.